Güneydoğu Asya Ülkeleri Birliği’nin (ASEAN) Endonezya’nın başkenti Cakarta’daki zirve toplantısı, büyük dış güçlerden bağımsızlığın vurgulanmasıyla başladı. Zirvenin açılış konuşmasını yapan Endonezya Devlet Başkanı Joko Widodo, halkın beklentilerini karşılayan uzun vadeli bir taktik strateji oluşturulması çağrısında bulunarak, “Gelecekteki zorluklar daha da ciddileşiyor ve büyükler arasında nüfuz rekabetine yol açıyor” dedi. Ancak ASEAN hiçbir gücün vekili olmamayı kabul eder. Gemimizi yıkıcı bir rekabet arenasına çevirmeyin.” “Biz liderler olarak bu geminin yoluna devam etmesini ve yoluna devam etmesini sağlamalıyız ve barışı, istikrarı ve refahı sağlamak için hep birlikte kendi gemimize kaptanlık yapmalıyız” dedi.
Malezya Başbakanı Enver İbrahim de ASEAN’ın büyük güçlerin “ayrımcı” eylemlerine karşı durması ve özerk konumunu koruması gerektiğini vurguladı. Malezya Başbakanı, büyük güçler arasındaki rekabetin ASEAN liderliğindeki mekanizmalarda başlatılan işbirliği girişimlerini olumsuz etkilediğini söyledi.
1967 yılında Soğuk Savaş’ın zirvesinde kurulan ve komünizmin yayılmasını önlemeyi amaçlayan ASEAN, siyasi açıdan farklı ülkelerden oluşuyor ve üye ülkeler birbirlerinin iç işlerine karışmama politikası izliyor. Endonezya, Malezya, Filipinler, Tayland ve Singapur tarafından kurulan ASEAN, farklı tarihlerde sırasıyla Brunei, Vietnam, Laos, Myanmar ve Kamboçya’nın da katılımıyla bugünkü şeklini aldı.
Çin ve Myanmar’ın tartışmalı haritası
ASEAN zirvesinin en önemli konuları Myanmar’daki darbe yönetimine karşı takınılacak tavır ve Çin ile ilişkiler olacak.
Çin ile Amerika Birleşik Devletleri (ABD) arasında giderek kızışan rekabet, ASEAN ülkelerini zor durumda bırakıyor.
Çin’in geçtiğimiz günlerde Güney Çin Denizi’nde iddia ettiği alanı “10 çizgi” haritasıyla genişlettiğini duyurması, bölgede hak iddia eden ASEAN üyeleri Malezya, Vietnam ve Filipinler’de rahatsızlık yarattı. ASEAN’ın bazı üyeleri Çin ile yakın diplomatik, ticari ve askeri ilişkiler kurarken, diğerleri temkinli davranıyor.
Üye ülke Myanmar’daki gelişmeler ASEAN ülkelerini de ikiye böldü. 2021’deki darbenin ardından muhalefete yönelik iki yıllık şiddet ve baskı dönemi, ASEAN ülkeleri arasındaki farklılıkları bir kez daha ortaya çıkardı. Myanmar’daki darbe liderleri ASEAN’ın üst düzey toplantılarına davet edilmese de ülkeler darbe hükümetiyle ilişki kurup kurmama konusunda farklı politikalar izliyor. ASEAN, bu görüş ayrılıkları ve Myanmar için sunduğu barış planını hayata geçirememesi nedeniyle “dişsiz bir sohbet grubu” olarak eleştirilerin hedefi oluyor.
ASEAN liderleri 6-7 Eylül’de Cakarta’da Çin, Hindistan, Japonya, Rusya ve ABD’nin de yer aldığı Doğu Asya Zirvesi’nde bir araya gelecek. ABD Lideri Joe Biden’ın zirveye katılmayacağı, yerine yardımcısı Kamala Harris’i göndereceği açıklandı. Çin, zirvede Başbakan Li Jiang tarafından temsil edilecek.
AFP,rtr / BK,ET
